Syriza: ndëshkim, paralajmërim dhe shpresë

Këto janë tre fjalët me të cilat, sipas meje, përmblidhet komenti i parë që mund t'i bëhet fitores së radikalëve të majtë në Greqi të udhëhequr nga Alexis Tsipras.

Duke qenë se Geqia nuk mund të konsiderohet vetëm Greqi, por edhe Evropë, bashkësi evropiane, projekt evropian këto tre fjalë shkojnë për të dy frontet, atë të brendshëm kombëtar dhe atë të jashtëm.

Në frontin e brendshëm fitorja e Syrizas është një ndëshkim për sistemin bipolar/bipartiak të korruptuar që ka sunduar Greqinë (por edhe mjaft vende evropiane) prej disa dekadash ku dy partitë kryesore të alternuara në pushtet, dora dorës, kanë ndërtuar një sistem dhe një kastë në pushtet që është sot përgjegjëse për krizën e vendit. Kjo kastë duke humbur edhe dallimet ideologjike, pas mbarimit të luftës së ftohtë, aplikoi një sistem ekonomik - politik gjithnjë e më larg interesave të shumicës së grekëve ku spikasin konflikte skandaloze të interesave. Sa për ilustrim po përmend faktin se Syriza ka denoncuar (duke premtuar ta ndryshojë) sistemin mediatik privat në Greqi ku zotëruesit e televizioneve private janë njëherësh edhe ata që marrin tenderët kryesore publike për bizneset e tyre të tjera, kanë gazetat kryesore të vendit, janë edhe presidentë skuadrash futbolli. Është një sistem që, siç e dimë, i kalon kufijtë e Greqisë dhe ne shqiptarët e kemi provuar jo pak në kurriz efektin e tij shkatërrues. Dukej sikur ky sistem ishte stabilizuar prej dekadash dhe do  të vazhdonte kështu, por me dështimin që prodhoi, brenda disa vjetësh bëri që një parti e vogël si Syriza, që nuk kishte më shumë se pesë përqind para disa vjetësh, arriti të marrë 36% të votave.

Në frontin ndërkombëtar fitorja e Syrizas është një ndëshkim e paralajmërim edhe për  Evropën dhe projektin evropian. Prej kohësh shoqëritë civile të shumë vendeve evropiane, intelektualët më të shquar, kanë lëshuar parullën për një "Evropë tjetër" jo atë të kapitalit dhe të bankave; për një Evropë ku mirëqenia nuk matet me GDP-në, por me cilësinë e jetës e kuptuar kjo si një Evropë sociale, me solidaritetit, me marrëdhënie më të mira njerëzore, me një jetë në harmoni me natyrën, me më shumë barazi dhe solidaritet dhe jo me polarizim në rritje midis të pasurve dhe të varfërve. Por kjo thirrje ka hasur në vesh të shurdhët. Fitorja e Syrizës është një ndëshkim dhe paralajmërim për këtë shurdhëri. Është një ndëshkim dhe paralajmërim për politikat që adoptoi kjo shurdhëri për t'iu përgjigjur krizës greke, që më shumë se sa në favor të interesave të evropianëve të thjeshtë qenë për të ruajtur interesat e kapitalit të madh e të bankave, për të ruajtur sistemin ashtu siç është: atë të konfliktit të interesave që sundon edhe në vendet më të qëndrueshme evropiane si Gjermania. Greqia gjatë këtyre viteve, u përdor si kavie për të eksperimentuar atë që po ndodh edhe në mjaft vende evropiane: shkatërrimin e shtetit social dhe të të drejtave demokratike - thuhet në një peticion në mbështetje të Syrizas nga 300 firmëtarë, ndër intelektualët më të shquar të majtë, ku spikasin emra të tillë si Noam Chomsky, Etienne Balibar, Tariq Ali, Slavoj Zizek, Tony Servillo. Sipas tyre "paketa  e shpëtimit në fakt ka shpëtuar vetëm bankat gjermane dhe evropiane dhe ka varfëruar njerëzit; ka rënduar papunësinë duke e bërë atë masive." Masat e fundit të marra në Greqi nën diktatin e Gjermanisë, në emër të këtij sistemi, i ka denoncuar së fundi edhe Caritas e cila, sipas një studimi që ka bërë, thotë se kriza e shkaktuar në Greqi nga këto masa, ka sjellë dëme të krahasueshme me ato të një lufte, veçanërisht mbi fëmijët. Sipas studimit të Caritas edhe kush ka një punë me kohë të plotë nuk jeton me dinjitet sot në Greqi; është rritur dramatikisht braktisja e fëmijëve nga prindërit që nuk mund t'i mbajnë ata, veçanërisht e fëmijëve që lindin me probleme; është dyfishuar vdekshmëria e fëmijëve; është rritur papunësia e të rinjve në nivele skandaloze.

Fitorja e Syrizës pra vjen si ndëshkimi dhe paralajmërim, për të gjitha këto.

Por fitorja e Syrizës vjen edhe si një shpresë për të gjithë ata që e kanë për zemër demokracinë, kohezionin social dhe drejtësinë. Ajo ngjall shpresën se ndryshimet në Greqi do të sjellin edhe ndryshime në Evropë. Shpresën se ajo që ndodhi në Greqi, që po ndodh edhe në Spanjë - ku partia e lindur nga lëvizja e të indinjuarve është sot në krye të sondazheve, - do të sjellë ndryshime si në politikat e brendshme ashtu edhe në ato të bashkësisë Evropiane në emër të një Evrope të solidaritetit, të humanizmit dhe dinjitetit e njeriut. Syriza vjen si shpresë në këtë drejtim edhe sepse nuk është një parti raciste ksenofobe, nacionaliste si ato që kanë lindur në disa vende të Evropës, që kërkojnë ta shpjegojnë krizën nëpërmjet fajësimit të emigracionit duke iu kundërvënë kësisoj projektit evropian e duke rrezikuar të na kthejnë prapa në kohë të errëta të urrejtjeve për tjetrin.

Sigurisht nuk do të jetë e lehtë për Tsiprasin të bëhet frymëzues për një Evropë tjetër. Sistemi me të cilin ai ndeshet është shumë i madh dhe i fuqishëm dhe Greqia e vetme nuk është vendi më i përshtatshëm për të shërbyer si model ndryshimi për Evropën. Por kjo fitore gjithsesi tregoi se idealet për të cilat ai luftoi, duke fituar këtë betejë të rradhës, janë më të gjalla se kurrë në kohën që jetojmë, janë mbarë evopiane dhe se ato nuk reshtin së rrahuri në zemrat e atyre që aspirojnë një jetë më të mirë, më me liri, dinjitet dhe barazi, për të gjithë njerëzit e kësaj bote.  (Panorama, 27 janar 2014)