Friday, January 19, 2007

Mungesë shpirti qytetar apo mungesë besimi

Në numrin e shkuar keni akuzuar Aksionin Civil për mungesë kredibiliteti për shkak qëndrimesh selektive në aktivitetin e tyre dhe përdorim nga Edi Rama. Është pranuar se aksioni i tyre para Ministrisë së Transportit ishte një lloj dështimi, por të tjerë ankohen se ky dështim vjen nga mungesa e shpirtit qytetar të shqiptarëve. A mendoni se edhe kjo mund të jetë e vërtetë?

Pyetja juaj më sugjeron të them dy fjalë lidhur me lëvizjen Mjaft që nga fillimi dhe deri në ditën e sotme. Çështja që shtrohet sipas meje është të shpjegohet se si në vend se kjo lëvizje të rinjsh të rritej e të fuqizohej, me kalimin e kohës ka ardhur duke u mbrrudhur aq sa, së fundi, i duhet të shkrihet në një lëvizje me tjetër emër për të bërë një aksion. Me fjalë të tjera pse pas një periudhe të fillimit kur kishin shumë më tepër sukses dhe ngjallnin shumë më tepër shpresë brenda vendit tani këtyre të rinjve u është zbehur përkrahja duke bërë që ndërsa u rritet nami jashtë u pakësohen sukseset e mbështetja brenda?
Nëse do të kërkonin mendimin tim mbi shkaqet në themel do të vija atë se këta të rinj nuk mundën të mbajnë e të ushqejnë perceptimin që krijuan në fillim kur lindën: se ishin diçka e re që ishte kundër politikës së vjetër dhe kundër elitës së vjetër. Në bisedat që kam pasur me Erion Velinë i kam shprehur shpesh idenë se ata do të mund të sillnin diçka të re vetëm nëse do të refuzonin bashkëpunimin me elitën e vjetër qoftë politike qoftë kulturore sepse, sipas mendimit tim, vetëm kjo do t’u sillte kredibilitet dhe pasues veçanërisht nga shtresat e rinisë kurse ndejta nën ombrellën e elitës së vjetër (ku kam futur edhe veten) veç do t’i korruptonte e do t’u humbte kredibilitetin. Mirëpo ata nuk e patën këtë forcë rebelimi të vërtetë sipas meje as intelektuale as shpirtërore. Preferuan të rrinë nën hijen e më të mëdhenjve duke u njesuar me ta e bëri si ata e luajtur lojën e tyre.
Nëse do të kërkojmë shkaqe të tjera të dështimit – kuptohet flas për dështim duke iu referuar vizionit dhe shpresave të mija për një lëvizje të rinjsh - do të rendisja edhe faktin që kjo lëvizje, ashtu si shoqëria jonë civile në tërësi, nuk lindi nga poshtë si nevojë e shoqërisë, por tentoi të implementohet nga lart nëpërjet vullentit, ndihmave dhe mbështetjes perëndimore. Nuk do të thotë se një gjë e tillë është domosdoshmërisht e destinur të dështojë. Po të vesh re në vende të tjera të Lindjes paratë e hedhura nga Perëndimorët për të ndihmjuar krijimin dhe rritjen e shoqërisë civile kanë dhënë edhe mjaft gjëra të suksesshme. Por edhe atje shumçka ka dështuar apo është tjetërsuar kur nuk ka pasur mbështetjen nga poshtë dhe në përgjithësi mund të them se, siç ka treguar edhe përvoja jonë, shoqata të tilla pa rrënjë reduktohen në një grusht të vogël njerëzish që i kthjejnë ato në biznes, apo mënyrë jetese personale. Po të kërkoni të bëni analizën e shumë shoqatave do të vinin re se atje nuk bëhet fjalë më për ekzistencën e një jete të brendëshme demokratike, me zgjedhje të herëpasherëshme të kryetarëve të rinj. Po ashtu merak më i madh për ta duket sheshit se është tërheqja e vëmendjes së donatorëve më shumë sesa ajo e shqiptarëve. Mua më duket se për fat të keq edhe Mjafti filloi të notojë dhe mbeti në këto ujra.
Prandaj sipas mje nuk mund të fajësohet mungesa e shpirtit qytetar të shqiptarëve për mrrudhjen e impaktit të kësaj lëvizjeje. Është e vërtetë se ne jetojmë në një shoqëri ku mbizotron mosbesimi i shqiptarit tek shqiptari çka nuk e bën të lehtë bashkimin. Por nga ana tjetër njerëzit janë shumë të etur për të besuar në diçka. Sigurisht në një tjetër terren qytetar situata do të kishte qenë më ndryshe. Sikur lëvizja të kishte mbështetje të gjerë dhe jetë demokratike përsëri kredibliteti do të kishte qenë ndryshe, ashtu sikurse edhe kontrolli i veprimeve të liderëve të lëvizjes. Kurse kështu kur një shoqatë mbetet nën kontrollin e një apo dy vetëve që nuk i japin llogari kërkujt këta janë shumë herë më lehtësisht të manipulueshëm e të përdorshëm. Ja pse çështja e ngjalljes së besimit është çështje kryesore për këdo që synon të krijojë një lëvizje. Le të marrim psh, rastin e fundit. Sipas meje pas mitingut që e pranojnë të gjithë se qe një dështim në vend se të kishte një analizë se pse njerëzit nuk besojnë, ata, si për të vërtetuar akuzat që u bëhen se Aksioni ishte diçka e orkestruar dhe jo diçka organike, shkuan tek Presidenti ynë për t’i kërkuar atij të qëndrojë fort në mbrojtje të institucionit e të mos e dorëzojë prokurorin. Nuk e di se kush e ka marrë vendimin, por puna është se një lëvizje që ka lindur për t’i thënë “mjaft” korrupsionit duhet të kishte pas protestuar me kohë përballë zyrave të prokurorisë për mosveprimin e këtij organi ndaj të korruptuarve. Një lëvizje e tillë do të duhet të kishte pas gjykuar me kohë se për atë gjendje nuk mund të jetë pa përgjegjësi edhe Presidenti. Prandaj mund ta kishin kursyer atë vajtje tek Presidenti për t’i shprehur atij solidaritetin. Aq më tepër kur gjysma e skandalit të Albatrosit nuk flet aspak mirë edhe për atë. Kurse vajtja atje sipas meje përsëri shkoi në dëm të kredibilitetit të tyre.

Përdorimi nga ana juaj i termit “qen roje i padronit” në përgjigjen që dhatë në rubrikën e kaluar, kur ju pyetëm lidhur me akuzat e kolegut Mustafa Nano ka ngjallur edhe indinjatën e këtij edhe komente në mbështetje të idesë suaj. A keni ndonjë koment për të bërë?

Nuk kam ndërmend t’u përgjigjem tërë akuzave të M. Nanos. Do tu përgjigjem vetëm atyre që mund të çojnë në fenomene shqetësuese e që i interesojnë publikut. E në këtë rast ndonjë ngjarje personale besoj se vlen për të marrë në analizë fenomenin. Sikurse mund ta dini para disa vjetësh kam shkëmbyer edhe një korespondencë të gjatë me Nanon jo vetëm të publikuar, por kam edhe e-mailet personale që ai më ka dërguar në atë kohë. Është koha kur unë kam filluar të akuzoj politikat korruptive të Ilir Metës dhe Edi Ramës veç tjerash edhe për korruptimin e mediave. Nga sa kujtoj pikpamjet, si të publikuara edhe jo, i kishim mjaft të afërta për këto çështje. Ajo që ndodhi dhe shkaktoi çarjen ishte mu ndryshimi i beftë i Nanos lidhur me këto çështje. Sikurse mund t’ju kujtohet në ato kohë mua mu inskenua një gjyq civil nga pronari i gazetës Shekulli ku punoja sëbashku me Nanon. Pronari në thelb më akuzoi se kisha shpifur kur thoja se isha cenzuruar me urdhër të tij dhe po ashtu se kisha shpifur kur thoja se bizneset e tij lidheshin me politikën dhe politikanë të caktuar dhe se qëndrimet e gazetës gjithnjë e më shumë përcaktoheshin nga tenderat që fitonte apo duhet të fitonte ky. Dhe ky gjyq nuk ishte një lojë fjalësh. Zotëria kërkonte si dëmshpërblim për cënimin e imazhit një shifër mbi 100 000 USD që, për ta siguruar, do të më duhej të shisja shtëpi e katandi e të kthehesha më keq se në gjendjen financiare që kisha kur dola nga burgu. Nuk ishte lojë fjalësh edhe sepse kishte mbështetjen e kryeministrit Nano, e shoqja e të cilit Xhoana kishte tentuar të më hidhte në gjyq për shpifje dy javë më parë, si dhe mbështetjen e Edi Ramës i cili, në përkrahje të atij që e quajti “miku im Kokëdhima”, deklaroi në një televizon asokohe se edhe ay do të më kishte hedhur në gjyq po të mos kisha pas qenë në burg, (pasi e kisha akuzuar se po trafikonte lejet e ndërtimit e tenderat për të blerë e manipuluar median). Por ky gjyq nuk ishte një lojë fjalësh edhe në kuptimin e fateve që po i gatueshin gjithnjë e më shumë shtypit të lirë në Shqipëri në moshë krejt e re po të kesh parasysh se vetëm pak vite na ndanin nga 97-ta kur filluan të lindin gazetat me pronarë biznesmenë. Në këtë situatë përvoja ime me kolegët e Shekullit ndër të cilët edhe Muçi rezultoi më keq se zhgënjyese. Ata u rreshtuan në anën e padronit dhe mikut të tij politikan kush në mënyrën më të paturpshme duke dëshmuar rremësisht kundër meje kush i shtrënguar nga hallet. Muçi nuk bëri përjashtim nga kjo lojë. Në vend se të dilte në anën e kolegut – ndërkohë që e dinte mirë se si ishin punët – bëri thirrje në një shkrim të turpshëm që unë të shkoja në atë gjyq masakrues që zgjati dy vjet. Që prej asaj kohe e kam futur në kategorinë e atyre gazetarëve që gjithnjë e më shumë përvehtësojnë dhe ushtrojnë artin e shërbimit ndaj padronit që i paguan, por pa e sulmuar ndonjëherë publikisht, madje as kur mu lëshua si i tërbuar pse kisha pranuar të isha antar i KDRTSH. Kjo është bindja ime dhe, për fat të keq, më mungojnë elementët për të mos besuar kështu. Gjithsesi dua të them se të katandisurit në qen roje të padronit nuk duhet parë si diçka tejet fyese. Është një kondicion që është bërë gati normë në shtypin tonë në sajë sistemit që ngritën Edi Rama me shokë dhe të shembujve kësisoj. Në mënyrë më të butë ne themi “qeni leh atje ku ha”. Problemi i gazetarit kuptohet është më i vështirë ai nuk mund ta thotë hapur se lehjet e tij janë të kondicionuara nga buka që ha dhe janë drejtuar kundër atyre që rrezikojnë shtëpinë e padronit apo politikanit me të cilin ka interesa padroni. E këtu fillon drama. Shpesh arma më efikase për të kapërcyer këtë gjendje poshtërimi është autocenzura. Mirëpo ajo është shumë e rrezikëshme. Ja si shkruan Danilo Kish për autocenzurën: “e padukëshme, por atje, larg syrit të publikut dhe e zhytur në thellat më të fshehta të shpirtit, ajo është shumë më efikase sesa cenzura. [...] Autocenzurë do të thotë ta lexosh tekstin tënd nëpërmjet syve të një tjetri. [...] Duke refuzuar ta pranojë këtë fenomen, i cili është poshtërues për rolin prej bashkëpunëtori, autori i jepet gënjeshtrës dhe korruptimit shpirtëror.”
Për mua ky është thelbi i fenomenit që ka prekur sot rëndë gazetarinë shqiptare duke e korruptuar atë shpirtërisht. E si ilustrim të këtij fenomeni mund të sillja edhe sulmin banal që më bën Muçi së fundi kur me një stil që të kujton gazetarinë e lidhur me shërbimet sekrete thotë se unë u thënkam të hujave që takoj se Berisha është “the only hope” (shpresa e vetme) pa cituar se ku e kam thënë dhe në çfarë konteksti e kam thënë ndërkohë që ka me dhjetra artikuj të mij lidhur me situatën dhe dinamikën e marrëdhënieve mazhorancë opozitë si dhe rolin e veçantë që ka sipas meje Berisha në këtë dinamikë që mund t’i merrte e t’i citonte e analizonte. Së fundi psh. kam rishprehur idenë se sipas meje sot më i rrezikshëm se Berisha autoritar është sistemi mafjoz që ngritën socialistët gjatë tetë vjetëve, pra kapja e shtetit e se, gjithë kjo luftë që i bëhet Berishës me në krye opozitën nën petkun e luftës për liri është lufta që bën ky sistem për ta mbajtur shtetin të kapur. Por pa harruar asnjëherë të ve në dukje se lufta kundër korrupsionit nuk duhet kurrsesi të bëhet duke e aplikuar ligjin në mënyrë selektive, si në rastin e Albatrosit, pasi kjo mund ta degjenerojë çështjen. Këtë nuk mund tua them ndryshe të huajve sepse jo vetëm do të më vinte turp nga vetja të flisja ndryshe me të huajt e ndryshe me shqiptarët, por edhepse do të dilja bllof sepse ata të huaj që takoj janë shumica njerëz që në tërësi e ndjekin edhe shtypin shqiptar. Analisti fare mirë mund ta merrte këtë ide dhe të më argumentonte se gabohem. Por në vend se të bëjë këtë punë të vlefshme që tek e fundit nëpërmjet forcës së argumenteve mund edhe të më ndryshojë mendje, lëshon një shashkë që nuk ka fare qëllim të analizojë por të eliminojë një koleg apo t’i bëjë qejfin një padroni, pa kuptuar se kjo vetëm punë analisti nuk është.

Rrëmbimi i avionit pak ditë me parë është kthyer në një betejë politike në vend. Si e shini ju këtë ngjarje dhe a mendoni se është cënuar vërtet siguria kombëtare?

Për mendimin tim pasi u çliruam nga ankthi i jetës së pasagjerëve, pasi u çliruam nga frika se mos ky akt mund të kishte një matricë terroriste të lidhur me fondamentalizmin islamik dhe nga frika se ky njeri mund të kishte bashkëpunuar me policinë shqiptare për të hyrë i armatosur në avjon ngjarja u shfry dhe e humbi rëndësinë. Nuk është sipas mendimit tim ndër ato ngjarje me të cilat duhet të merremi gjatë pasi mund të na shërbejë si mësim për të ardhmen; dhe as një ngjarje që tregon shkallën e lartë apo të ulët të sigurisë në vend. Kemi gjëra shumë më të rëndësishme për tu marrë edhe përsa i përket gjendjes së sigurisë në vend.
Rubrika Përpjekja (Standart 7 tetor 2005) hllihtj

No comments: