(Korrieri, 26 shkurt 2005)
Thënia e Berluskonit “scendo in campo” që në shqip mund ta përkthejmë edhe “po hyj në lojë” është bërë tashmë proverbiale në Itali. Kanë ndihmuar për këtë edhe dy nga njerëzit më të shquar të botës italiane, Benigni dhe Montanelli. Komiku i madh, duke e përqeshur futjen në politikë të manjatit të medias, ka treguar gjatë një shfaqjeje të tij se ai ishte një familje me shumë veta dhe në shtëpi kishin vetëm me një banjo e cila rezultonte shpesh e zënë. Prandaj i ati sa herë i vinte për të bërë shurrën dhe e gjente banjon zënë thoshte: “schendo in campo” dhe shkonte e bënte jashtë.
Kurse Montaneli ka dëshmuar se Berluskoni i ka thënë se po hynte në lojën politike për të mbrojtur interest e biznesit që iu kërcënuan pas shkatërrimit të dy partive të mëdhe historike, demokristianja dhe socialistja, për shkak të korrupsionit. E, sipas shumë të dhënave, tashmë të bëra publike, edhe pasuria e tij është goxha frut i korrupsionit të kohës së Kraksit.
Si komiku dhe gazetari në thelb demaskojnë fallsitetin e hyrjes në politikë të atyre që paraqiten si shpëtimtarë në momente krizash dhe rezultojnë të rremë. Karriera e Berluskonit më një anë dhe kriza ekonomike, por edhe e vlerave, që po përjeton sot Italia më anë tjetër, megjithatë, tregon se nuk mjaftojnë kurrë sa duhet paralajmërimet për rrezikun e shpëtimtarëve të rremë.
Kriza dhe futja në lojë
Nuk mund të mos kujtoja “futjen në lojë” të Berluskonit duke parë se çfarë po ndodh në Shqipëri në prag të zgjedhjeve. Ka disa elementë që të bëjnë të gjesh në situatën shqiptare elementë berluskoniane të “futjes në lojë”. Së pari, sepse edhe ne jemi në një krizë të thellë morale dhe politike nga ato ku shfaqen shpëtimtarët. Së dyti, sepse janë futur në lojë një numër shpëtimtarësh të vjetër e të rinj. Së treti, sepse aktiviteti i tyre i deritanishëm dhe jo vetëm ay, nuk mund të mos na bëjë të ngremë pyetjen: po hyjnë në lojë për të shpëtuar vendin nga kriza apo për të shpëtuar interesat e tyre e të sistemit që kanë ngritur?
Ndërkohë që ekzistenca e krizës dhe futja në lojë e shpëtimtarëve duket evidente, çështja nëse këta po hyjnë të shpëtojnë vendin apo shpëtimi i vendit dhe interesat e tyre janë dy rrugë me drejtime të kundërta mbetet për tu analizuar. Them kështu, e nuk them se interesat e tyre mund edhe të jenë në të njëjtin drejtim me interesat e vendit, pasi, sipas meje, problemi i madh që po del dita ditës për tu zgjidhur, është ai se shumëçka në atë që është bërë gjatë këtyre vjetëve duhet zhbërë; shumçka në sistemin që kemi ndërtuar duhet shkatërruar, me një fjalë nuk jemi në rrugë të drejtë, por jemi futur në një rrugë nga e cila duhet të kthehemi mbrapsh nëse nuk duam të përplasemi e të thyejmë kokën. E ky kthim mbrapsht do të thotë të reshtet së punuari në drejtimin e interesave të asaj pjese që e ka ndërtuar e ka përfituar nga ky sistem. Metaforikisht, dhe jo vetëm, mund të them se kioskizimi për të cilin u shpenzua aq shumë e pa vizion në kohën e Berishës nuk është se ka reshtur me prishjen e kioskave, përkundrazi sistemi që krijoi kioskat ka krijuar tumorre të tilla që duhen prishur, por që kostoja është shumë më e madhe e do të bëhet edhe më e madhe çdo ditë që kalon. Për ata që mund të më cilësojnë si tepër pesimist, pra sikur po i mshoj shumë pjesës bosh të shishes mund të them se pjesa plot, për ata që e shohin atë, është duke u zbrazur dita ditës duke ia lënë vendin gjithnjë e më shumë një boshlleku të frikshëm.
Më konkretish e kam fjalën për faktin se struktura e ekonomisë sonë është mbi 60 % ilegale, madje edhe kriminale, ekonomi e larjes së parave të pista e se pjesa tjetër e saj, ajo që mund ta quajmë legale, nuk mund të mos jetë e lidhur me këtë, prandaj dhe është ndërtuar kryesisht mbi një konsumizëm pa prodhim, mbi spekulimin dhe përkohshmërinë, mbi principin “merr e ik” të piramidave paçka se më të sofistikuara. Më anë tjetër, kjo strukturë ekonomike ka kushtëzuar ndërtimin e një superstrukture politike që direkt apo indirekt përfaqëson interesat e kësaj strukture e që e kemi quajtur tashmë shteti i kapur nga mafja, nga një oktapod i madh që fuqizohet dita ditës – sepse kur themi “mafje” nënkuptojmë bash një rrjet krimi ekonomik që ka lidhje me politikën. E ardhmja e një shoqërie të kapur nga ky oktapod po bëhet gjithnjë e më e vështirë. Ekonomikisht ky oktapod jo vetëm që ushqehet gjithnjë e më shumë nga ekonomia ilegale duke gjeneruar rrjeta krimi gjithnjë e më të përhapura në trupin e shoqërisë, jo vetëm ka krijuar një polarizim gjithnjë e më të madh, por edhe thith tërë energjitë e të ardhurat e shqiptarëve duke penguar një rishpërndarje të tillë të të ardhurave që do të garantonte funksionimin e një shteti ligjor e të së drejtës, për të mos folur për një rishpërndarje që do të nxirrte nga varfëria shtresat më të dobëta. Përsa i përket sistemit të vlerave ky oktapod ka krijuar vetëm një “vlerë”: pasurinë e krijuar shpejt e me rrugë të pandershme me të cilën matet sot çdo njeri “i sukseshëm” në vend. Përsa i përket drejtësisë ky oktaposh ka krijuar sistemin e “pandëshkueshmërisë”, por edhe të “bashkëfajsisë”, një lloj xhungle ku kafshët më të fuqishme rrëmbejnë ç’të mundin vetëm mbi bazën e agresivitetit pa ndonjë ndërgjegje sociale duke lënë shkretëtirë përreth e ku ato që rezultojnë viktima ankohen pse nuk u treguan aq “të zot” sa të tjerët. Përsa i përket figurës së politikanit ky oktapod ka krijuar figurën e një politikani që nuk mundet të qëndrojë apo të hyjë në politikë pa aprovimin dhe mbështetjen e oktapodit, duke tjetërsuar, tek e fundit, edhe vetë funksionin e politikës nga shërbim ndaj gjësë publike në shërbim të grabitjes së gjësë publike
Kush mendon se Shqipëria është në rrugë të mbarë duke qenë në dorë të këtij oktapodi ose që, ndonëse kemi problemi, po ecim përpara, sipas meje, gabohet. Gabohen edhe ata që mendojnë se mund të hyet në Evropë me këtë sistem e po ashtu gabohen edhe ata që mendojnë se ky sistem, në sajë të të cilit edhe po mbijetojmë, por aq keq, mund të zgjasë përjetë në një Evropë që vjen duke ia shtrënguar lakun krimit. Madje gabohen edhe ata ndërtues të sistemit që kanë kalkuluar se, tek e fundit, do t’i lenë shëndetin këtij vendi e do të shkojnë të jetojnë të qetë atje ku kanë transferuar tashmë paratë.
Lojtarët e vjetër e të rinj
Fakti që shqetësimi po bëhet gjithnjë e më i madh vërtetohet edhe nga aktorët e rinj dhe të vjetër të kësaj fushate elektorale, që tashmë mund të quhet e nisur, të cilët të lënë përshtypjen se gjithnjë e më shumë janë të vetëdijshëm për këtë realitet/krizë ku ndodhemi e premtimet e tyre për të ardhmen i lidhin me çlirimin e shoqërisë nga pushteti i oktapodit.
Është krejt i dukshëm fakti se shumica e tyre tashmë flasin për oktapodin dhe dëmet që ka shkaktuar e rrezikon të shkaktojë ay, pavarësisht se çfarë emri i vënë. Mirëpo, ndërkaq, nga tërë aktiviteti i tyre nuk mund të mos kesh përshtypjen se sejcili e di, e njeh fuqinë e tij, madje është nën sundimin e tij dhe prandaj, me dashje apo pa dashje, i lëshon atij mesazhe direkte apo indirekte se pushteti i tij nuk rrezikohet.
Le t’i marrim me rradhë disa nga aktorët kryesorë.
Partia Demokratike, luftën kundër korrupsionit e ka pasur prej kohësh si prioritetin e saj në retorikën politike. Nuk është e vështirë të shohësh tek armiku i quajtur korrupsion nga PD-ja një nga këmbët më të fuqishtme të oktapodit. Mirëpo ka mjaft elementë që të bëjnë të shtrosh pyetjen nëse demokratët e kanë seriozisht, apo, edhe nëse e kanë serizisht, nëse mund të jenë në gjendje ta zhvillojnë seriozisht këtë luftë kundër oktapodit. Pikpyetja e parë, sipas meje, ngrihet duke patur parasysh problemin se interesat e kujt pretendon të mbrojë PD-ja duke patur parasysh projektin e shpalosur prej saj. Kohët e fundi u shpall një inisiativë të rinjsh pranë PD të quajtur “liberalët e rinj” të cilët kanë dalë me tezat e privatizimit të mëtejshëm si dhe të uljes së rolit të shtetit në nivel sa më minimal. Kjo është shoqëruar me deklarimet e Berishës se biznesi, shoqëria civile, akademikët do të jenë sipas PD partnerët e saj (pa përmendur hallexhinjtë), e se PD do të ulë edhe më taksat, shoqëruar me premtimin se do të vensoset shteti i ligjit jo i personave. Kësaj i është shtuar edhe projekti i ndarjes së “llazarit” nga “anastasi“ dmth të biznesmenit nga politikani me deklarimin se kush do të kërkojë të bëhet deputet i PS duhet të heqë dorë nga bizneset. Por, gjithsesi, nuk mund të mos ngresh dyshimin se ky projekt, edhe sikur me qëllimet më të mira të jetë hartuar, vështirë se mund të dalë i sukseshëm në luftën kundër oktapodit për një sërë arsyesh. Së pari sepse projekti liberist, duke qenë i mbështetur kryesisht mbi lirinë e individit për kompeticion, favorizon edhe teorikisht më të fortit e aq më tepër tek ne do të favorizojë ata që tashmë janë më të fortit. E po ashtu ulja e rolit të shtetit, çka nënkupton marrjen në dorë gjithnjë e më shumë të shërbimeve nga privatët, kombinuar me këta të fortë vështirë se nuk do të mund, në kontekstin shqiptar, të favorizojë edhe më korrupsionin, tek e fundit oktapodin. Mjafton të kesh parasysh akuzat që po bëhen sot në SHBA-në e reformave liberiste për korrupsion të figurave më të larta, vend ku shteti ligjor ka rrënjë jashtëzakonisht të forta, për të marr me mend pafuqishmërinë e një projekti të tillë ndaj oktapodit. Aq më tepër po të kemi parasyh kontekstin shqiptar ku, sikurse e dimë mirë, këmbët e oktapodit funksionojnë mbi lidhjet familjare apo klanore ku njëri bën këmbën politike tjetri atë ekonomike, njëri sekserin, tjetri politikanin. Dhe të mos harrojmë edhe një fakt shumë domethënës: korruptimin e mjaft figurave dhe përfaqësuesve të PD gjatë kësaj kohe, çka ka dalë në pah edhe publikisht, por që përflitet shumë më tepër në opinion. Në pamje të parë duket sikur ata janë korruptuar nga PS-ja në pushtet, por në fakt ata i ka korruptuar oktapodi e zor se mund të dalin nga kthetrat e tij edhe kur të vijnë në pushtet.
Lidhja Socialiste për Integrim, teksa flet për monople, ka parasysh edhe ajo oktapodin. Edhe ajo ka shpalosur një projekt për luftën kundër opktapodhit që nuk mbetet i kufizuar në akuzat kundër Nanos si në fillim, por kundër degradimit të PS në përgjithësi, kundër privatizimeve grabitqare, kundër polarizimit. Edhe përsa i përket përfaqësimit duket se ajo e ka hedhur vështrimin më shumë ndaj atyre shtresave që pikërisht sistemi i opktapodhit i ka lënë pa mbrojtje dhe në kushte varfërie e pasigurie për të ardhmen - ndonse nuk e ka çliruar ende veten nga imazhi se ka në rradhët e saj të pakënaqurit e PS-së. Por, gjithsesi, ajo që duket shqetësuese tek LSI, nuk është edhe aq projekti i tyre, që mbetet disi më i turbullt kur kërkohet të hyet në aspektet e veta konkrete, por diçka tjetër. Sikurse kuptohet, lufta kundër oktapodit kërkon një impenjim maksimal, një bashkim maksimal të të tërë atyre partive që premtojnë të luftojnë për t’i prerë këmbët oktapodit. Ndërkaq LSI, që mund të konsiderohet sot parti e tretë dhe parti të tjera më të vogla ku spikat LZHK, kryesisht sepse ka në krye një figurë të paprovuar si Leka Zogu, nuk duket se kanë as prirjen më të vogël të bashkëpunimit e të krijimit të një koalicioni paraelektoral në emër të kësaj lufte. E kjo, ndonëse mund të duket si çështje personash, në të vërtetë, po ta shohësh më thellë, ka të bëjë me tërë situatën që ka krijuar oktapodi, një situatë që e bën thuajse të pamundur bashkimin në emër të luftës kundër tij e të besimit se ai mund të mundet. Ato duket se do të shkojnë të vetme dhe do të presin rezultatin e zgjedhjeve për të bërë zgjedhjen e tyre. Tek e fundit, sipas meje, të ndodhur përballë oktapodit pas zgjedhjeve edhe me një rezultat të mirë ato zorr se do të mund të jenë në gjendje të ndeshen me të.
Ndërkaq në kampin e Partisë Socialiste një aktor tjetër ka rihyrë në lojë: ish pretendenti për kryetar partie Rama, sot kryetari i Bashkisë së Tiranës. Ay ka nisur një fushatë në Veri me kritika të rrepta për gjendjen vendit e të politikës. Kjo më një anë është shprehje e pohimit të krizës, kurse më anë tjetër ngre një pikëpyetje të madhe: pse duke qenë në Komitetin Drejtues të PS nuk i shpreh shqetësimet e tij brenda partisë, por del e flet sikur të jetë në opozitë me partinë e tij? Në rastin më të mirë kjo flet për pafuqishmëri për të luftuar oktapodin që tashmë ka zaptuar krejt PS-në me në krye Nanon. Por mund të ketë edhe shpjegime të tjera që, tek e fundit, të çojnë në të njëjtën qafë. Njëri syresh ka të bëjë me faktin se fushata e tij po propagandohet me një fuqi të madhe mediatike, që nuk mund të mos të të kujtojë ata biznesmenë që janë edhe pronarë televizionesh e që me Ramën si kryetar Bashkie i lidhin interesa direkte. Ky fakt të çon në hipotezën se prapa tij qëndrojnë interesa oligarkësh pranë PS që mendojnë se me Nanon janë të humbur e që, duke vënë Ramën kryeministër të PS, kërkojnë të mbrojnë interesat e tyre kundër rrezikut të humbjes së privilegjeve me humbjen e PS-së. Apo në hipotezën se një pjesë syresh janë në konflikt me Nanon dhe oligarkët pranë tij, siç është rasti i biznesmenit sot për sot më pranë Ramës, K. Kokëdhima që po akuzohet sot nga ZP për shpërdorime e vjedhje të rënda parash publike – e që edhe ai ka paralajmëruar, se, po qe se e sheh situatën e vendit keq, do të futet vetë në lojën politike? Në të gjitha rastet vështirë ta shohësh fushatën e Ramën jashtë strukturave të oktapodit. Kjo shpejgon pse ai njëherësh u flet njerëzve të thjeshtë se synon të punojë për ta e, në të njëjtën kohë, nuk shënjon armikun kryesor korrupsionin apo ekonominë e paligjshme apo oligarkinë, por dembelizmin dhe, po ashtu, vazhdon të ngulmojë në idenë se nuk kemi ende nevojë të bëjmë projekte të majta apo të djathta. Madje hedh edhe teza të rrezikshme kur fut në rradhët e “dembelëve” jo vetëm Fatos Nanon, por kritikët e sistemit, çka të bën të mendosh se projekti i tij i nxjerrjes nga kriza është një lloj fashizmi teknokratik ku ata që, sipas tij, “punojnë” do të përfaqësojnë interesat e të gjithëve duke u bërë, veç tjerash, edhe kompetentë të pakontrollueshëm, çka, duke patur parasysh oligarkët prapa tij, fare mirë mund të rezultojë një hap më tej në fuqizimin e oktapodit.
Si përfundim
Në këtë kaos apo terr, si ai që i pëlqen ujkut, duket se pak shpresë po kemi që të shkojmë në zgjedhje me një projekt për të prerë këmbët e oktapodit, por më shumë rrezikohemi nga një zhvendosje e këmbëve të tij. E vetmja rrugë sipas meje për ata që duan vërtet të futen në lojë si shpëtimtarë të vërtetë, çka do t’i bënte të hynin në histori si themeluesit e një shteti të vërtetë shqiptar që punon për njerëzit dhe jo për oktapodët e shumllojshëm që e kanë sunduar deri tani këtë vend, do të ishte një projekti i qartë dhe i hapur koalicioni që do të shpallte ndeshjen me oktapodin. E kjo duhet bërë sa nuk është vonë, përndryshe, kur të vijë dita që të përjetojmë shëmbjen e tij do ta shohim edhe veten nën gërmadha si viktima të tij dhe njëherësh bashkëfajtorë me të, ashtu siç na ndodhi më 1991 dhe më 1997.
Thënia e Berluskonit “scendo in campo” që në shqip mund ta përkthejmë edhe “po hyj në lojë” është bërë tashmë proverbiale në Itali. Kanë ndihmuar për këtë edhe dy nga njerëzit më të shquar të botës italiane, Benigni dhe Montanelli. Komiku i madh, duke e përqeshur futjen në politikë të manjatit të medias, ka treguar gjatë një shfaqjeje të tij se ai ishte një familje me shumë veta dhe në shtëpi kishin vetëm me një banjo e cila rezultonte shpesh e zënë. Prandaj i ati sa herë i vinte për të bërë shurrën dhe e gjente banjon zënë thoshte: “schendo in campo” dhe shkonte e bënte jashtë.
Kurse Montaneli ka dëshmuar se Berluskoni i ka thënë se po hynte në lojën politike për të mbrojtur interest e biznesit që iu kërcënuan pas shkatërrimit të dy partive të mëdhe historike, demokristianja dhe socialistja, për shkak të korrupsionit. E, sipas shumë të dhënave, tashmë të bëra publike, edhe pasuria e tij është goxha frut i korrupsionit të kohës së Kraksit.
Si komiku dhe gazetari në thelb demaskojnë fallsitetin e hyrjes në politikë të atyre që paraqiten si shpëtimtarë në momente krizash dhe rezultojnë të rremë. Karriera e Berluskonit më një anë dhe kriza ekonomike, por edhe e vlerave, që po përjeton sot Italia më anë tjetër, megjithatë, tregon se nuk mjaftojnë kurrë sa duhet paralajmërimet për rrezikun e shpëtimtarëve të rremë.
Kriza dhe futja në lojë
Nuk mund të mos kujtoja “futjen në lojë” të Berluskonit duke parë se çfarë po ndodh në Shqipëri në prag të zgjedhjeve. Ka disa elementë që të bëjnë të gjesh në situatën shqiptare elementë berluskoniane të “futjes në lojë”. Së pari, sepse edhe ne jemi në një krizë të thellë morale dhe politike nga ato ku shfaqen shpëtimtarët. Së dyti, sepse janë futur në lojë një numër shpëtimtarësh të vjetër e të rinj. Së treti, sepse aktiviteti i tyre i deritanishëm dhe jo vetëm ay, nuk mund të mos na bëjë të ngremë pyetjen: po hyjnë në lojë për të shpëtuar vendin nga kriza apo për të shpëtuar interesat e tyre e të sistemit që kanë ngritur?
Ndërkohë që ekzistenca e krizës dhe futja në lojë e shpëtimtarëve duket evidente, çështja nëse këta po hyjnë të shpëtojnë vendin apo shpëtimi i vendit dhe interesat e tyre janë dy rrugë me drejtime të kundërta mbetet për tu analizuar. Them kështu, e nuk them se interesat e tyre mund edhe të jenë në të njëjtin drejtim me interesat e vendit, pasi, sipas meje, problemi i madh që po del dita ditës për tu zgjidhur, është ai se shumëçka në atë që është bërë gjatë këtyre vjetëve duhet zhbërë; shumçka në sistemin që kemi ndërtuar duhet shkatërruar, me një fjalë nuk jemi në rrugë të drejtë, por jemi futur në një rrugë nga e cila duhet të kthehemi mbrapsh nëse nuk duam të përplasemi e të thyejmë kokën. E ky kthim mbrapsht do të thotë të reshtet së punuari në drejtimin e interesave të asaj pjese që e ka ndërtuar e ka përfituar nga ky sistem. Metaforikisht, dhe jo vetëm, mund të them se kioskizimi për të cilin u shpenzua aq shumë e pa vizion në kohën e Berishës nuk është se ka reshtur me prishjen e kioskave, përkundrazi sistemi që krijoi kioskat ka krijuar tumorre të tilla që duhen prishur, por që kostoja është shumë më e madhe e do të bëhet edhe më e madhe çdo ditë që kalon. Për ata që mund të më cilësojnë si tepër pesimist, pra sikur po i mshoj shumë pjesës bosh të shishes mund të them se pjesa plot, për ata që e shohin atë, është duke u zbrazur dita ditës duke ia lënë vendin gjithnjë e më shumë një boshlleku të frikshëm.
Më konkretish e kam fjalën për faktin se struktura e ekonomisë sonë është mbi 60 % ilegale, madje edhe kriminale, ekonomi e larjes së parave të pista e se pjesa tjetër e saj, ajo që mund ta quajmë legale, nuk mund të mos jetë e lidhur me këtë, prandaj dhe është ndërtuar kryesisht mbi një konsumizëm pa prodhim, mbi spekulimin dhe përkohshmërinë, mbi principin “merr e ik” të piramidave paçka se më të sofistikuara. Më anë tjetër, kjo strukturë ekonomike ka kushtëzuar ndërtimin e një superstrukture politike që direkt apo indirekt përfaqëson interesat e kësaj strukture e që e kemi quajtur tashmë shteti i kapur nga mafja, nga një oktapod i madh që fuqizohet dita ditës – sepse kur themi “mafje” nënkuptojmë bash një rrjet krimi ekonomik që ka lidhje me politikën. E ardhmja e një shoqërie të kapur nga ky oktapod po bëhet gjithnjë e më e vështirë. Ekonomikisht ky oktapod jo vetëm që ushqehet gjithnjë e më shumë nga ekonomia ilegale duke gjeneruar rrjeta krimi gjithnjë e më të përhapura në trupin e shoqërisë, jo vetëm ka krijuar një polarizim gjithnjë e më të madh, por edhe thith tërë energjitë e të ardhurat e shqiptarëve duke penguar një rishpërndarje të tillë të të ardhurave që do të garantonte funksionimin e një shteti ligjor e të së drejtës, për të mos folur për një rishpërndarje që do të nxirrte nga varfëria shtresat më të dobëta. Përsa i përket sistemit të vlerave ky oktapod ka krijuar vetëm një “vlerë”: pasurinë e krijuar shpejt e me rrugë të pandershme me të cilën matet sot çdo njeri “i sukseshëm” në vend. Përsa i përket drejtësisë ky oktaposh ka krijuar sistemin e “pandëshkueshmërisë”, por edhe të “bashkëfajsisë”, një lloj xhungle ku kafshët më të fuqishme rrëmbejnë ç’të mundin vetëm mbi bazën e agresivitetit pa ndonjë ndërgjegje sociale duke lënë shkretëtirë përreth e ku ato që rezultojnë viktima ankohen pse nuk u treguan aq “të zot” sa të tjerët. Përsa i përket figurës së politikanit ky oktapod ka krijuar figurën e një politikani që nuk mundet të qëndrojë apo të hyjë në politikë pa aprovimin dhe mbështetjen e oktapodit, duke tjetërsuar, tek e fundit, edhe vetë funksionin e politikës nga shërbim ndaj gjësë publike në shërbim të grabitjes së gjësë publike
Kush mendon se Shqipëria është në rrugë të mbarë duke qenë në dorë të këtij oktapodi ose që, ndonëse kemi problemi, po ecim përpara, sipas meje, gabohet. Gabohen edhe ata që mendojnë se mund të hyet në Evropë me këtë sistem e po ashtu gabohen edhe ata që mendojnë se ky sistem, në sajë të të cilit edhe po mbijetojmë, por aq keq, mund të zgjasë përjetë në një Evropë që vjen duke ia shtrënguar lakun krimit. Madje gabohen edhe ata ndërtues të sistemit që kanë kalkuluar se, tek e fundit, do t’i lenë shëndetin këtij vendi e do të shkojnë të jetojnë të qetë atje ku kanë transferuar tashmë paratë.
Lojtarët e vjetër e të rinj
Fakti që shqetësimi po bëhet gjithnjë e më i madh vërtetohet edhe nga aktorët e rinj dhe të vjetër të kësaj fushate elektorale, që tashmë mund të quhet e nisur, të cilët të lënë përshtypjen se gjithnjë e më shumë janë të vetëdijshëm për këtë realitet/krizë ku ndodhemi e premtimet e tyre për të ardhmen i lidhin me çlirimin e shoqërisë nga pushteti i oktapodit.
Është krejt i dukshëm fakti se shumica e tyre tashmë flasin për oktapodin dhe dëmet që ka shkaktuar e rrezikon të shkaktojë ay, pavarësisht se çfarë emri i vënë. Mirëpo, ndërkaq, nga tërë aktiviteti i tyre nuk mund të mos kesh përshtypjen se sejcili e di, e njeh fuqinë e tij, madje është nën sundimin e tij dhe prandaj, me dashje apo pa dashje, i lëshon atij mesazhe direkte apo indirekte se pushteti i tij nuk rrezikohet.
Le t’i marrim me rradhë disa nga aktorët kryesorë.
Partia Demokratike, luftën kundër korrupsionit e ka pasur prej kohësh si prioritetin e saj në retorikën politike. Nuk është e vështirë të shohësh tek armiku i quajtur korrupsion nga PD-ja një nga këmbët më të fuqishtme të oktapodit. Mirëpo ka mjaft elementë që të bëjnë të shtrosh pyetjen nëse demokratët e kanë seriozisht, apo, edhe nëse e kanë serizisht, nëse mund të jenë në gjendje ta zhvillojnë seriozisht këtë luftë kundër oktapodit. Pikpyetja e parë, sipas meje, ngrihet duke patur parasysh problemin se interesat e kujt pretendon të mbrojë PD-ja duke patur parasysh projektin e shpalosur prej saj. Kohët e fundi u shpall një inisiativë të rinjsh pranë PD të quajtur “liberalët e rinj” të cilët kanë dalë me tezat e privatizimit të mëtejshëm si dhe të uljes së rolit të shtetit në nivel sa më minimal. Kjo është shoqëruar me deklarimet e Berishës se biznesi, shoqëria civile, akademikët do të jenë sipas PD partnerët e saj (pa përmendur hallexhinjtë), e se PD do të ulë edhe më taksat, shoqëruar me premtimin se do të vensoset shteti i ligjit jo i personave. Kësaj i është shtuar edhe projekti i ndarjes së “llazarit” nga “anastasi“ dmth të biznesmenit nga politikani me deklarimin se kush do të kërkojë të bëhet deputet i PS duhet të heqë dorë nga bizneset. Por, gjithsesi, nuk mund të mos ngresh dyshimin se ky projekt, edhe sikur me qëllimet më të mira të jetë hartuar, vështirë se mund të dalë i sukseshëm në luftën kundër oktapodit për një sërë arsyesh. Së pari sepse projekti liberist, duke qenë i mbështetur kryesisht mbi lirinë e individit për kompeticion, favorizon edhe teorikisht më të fortit e aq më tepër tek ne do të favorizojë ata që tashmë janë më të fortit. E po ashtu ulja e rolit të shtetit, çka nënkupton marrjen në dorë gjithnjë e më shumë të shërbimeve nga privatët, kombinuar me këta të fortë vështirë se nuk do të mund, në kontekstin shqiptar, të favorizojë edhe më korrupsionin, tek e fundit oktapodin. Mjafton të kesh parasysh akuzat që po bëhen sot në SHBA-në e reformave liberiste për korrupsion të figurave më të larta, vend ku shteti ligjor ka rrënjë jashtëzakonisht të forta, për të marr me mend pafuqishmërinë e një projekti të tillë ndaj oktapodit. Aq më tepër po të kemi parasyh kontekstin shqiptar ku, sikurse e dimë mirë, këmbët e oktapodit funksionojnë mbi lidhjet familjare apo klanore ku njëri bën këmbën politike tjetri atë ekonomike, njëri sekserin, tjetri politikanin. Dhe të mos harrojmë edhe një fakt shumë domethënës: korruptimin e mjaft figurave dhe përfaqësuesve të PD gjatë kësaj kohe, çka ka dalë në pah edhe publikisht, por që përflitet shumë më tepër në opinion. Në pamje të parë duket sikur ata janë korruptuar nga PS-ja në pushtet, por në fakt ata i ka korruptuar oktapodi e zor se mund të dalin nga kthetrat e tij edhe kur të vijnë në pushtet.
Lidhja Socialiste për Integrim, teksa flet për monople, ka parasysh edhe ajo oktapodin. Edhe ajo ka shpalosur një projekt për luftën kundër opktapodhit që nuk mbetet i kufizuar në akuzat kundër Nanos si në fillim, por kundër degradimit të PS në përgjithësi, kundër privatizimeve grabitqare, kundër polarizimit. Edhe përsa i përket përfaqësimit duket se ajo e ka hedhur vështrimin më shumë ndaj atyre shtresave që pikërisht sistemi i opktapodhit i ka lënë pa mbrojtje dhe në kushte varfërie e pasigurie për të ardhmen - ndonse nuk e ka çliruar ende veten nga imazhi se ka në rradhët e saj të pakënaqurit e PS-së. Por, gjithsesi, ajo që duket shqetësuese tek LSI, nuk është edhe aq projekti i tyre, që mbetet disi më i turbullt kur kërkohet të hyet në aspektet e veta konkrete, por diçka tjetër. Sikurse kuptohet, lufta kundër oktapodit kërkon një impenjim maksimal, një bashkim maksimal të të tërë atyre partive që premtojnë të luftojnë për t’i prerë këmbët oktapodit. Ndërkaq LSI, që mund të konsiderohet sot parti e tretë dhe parti të tjera më të vogla ku spikat LZHK, kryesisht sepse ka në krye një figurë të paprovuar si Leka Zogu, nuk duket se kanë as prirjen më të vogël të bashkëpunimit e të krijimit të një koalicioni paraelektoral në emër të kësaj lufte. E kjo, ndonëse mund të duket si çështje personash, në të vërtetë, po ta shohësh më thellë, ka të bëjë me tërë situatën që ka krijuar oktapodi, një situatë që e bën thuajse të pamundur bashkimin në emër të luftës kundër tij e të besimit se ai mund të mundet. Ato duket se do të shkojnë të vetme dhe do të presin rezultatin e zgjedhjeve për të bërë zgjedhjen e tyre. Tek e fundit, sipas meje, të ndodhur përballë oktapodit pas zgjedhjeve edhe me një rezultat të mirë ato zorr se do të mund të jenë në gjendje të ndeshen me të.
Ndërkaq në kampin e Partisë Socialiste një aktor tjetër ka rihyrë në lojë: ish pretendenti për kryetar partie Rama, sot kryetari i Bashkisë së Tiranës. Ay ka nisur një fushatë në Veri me kritika të rrepta për gjendjen vendit e të politikës. Kjo më një anë është shprehje e pohimit të krizës, kurse më anë tjetër ngre një pikëpyetje të madhe: pse duke qenë në Komitetin Drejtues të PS nuk i shpreh shqetësimet e tij brenda partisë, por del e flet sikur të jetë në opozitë me partinë e tij? Në rastin më të mirë kjo flet për pafuqishmëri për të luftuar oktapodin që tashmë ka zaptuar krejt PS-në me në krye Nanon. Por mund të ketë edhe shpjegime të tjera që, tek e fundit, të çojnë në të njëjtën qafë. Njëri syresh ka të bëjë me faktin se fushata e tij po propagandohet me një fuqi të madhe mediatike, që nuk mund të mos të të kujtojë ata biznesmenë që janë edhe pronarë televizionesh e që me Ramën si kryetar Bashkie i lidhin interesa direkte. Ky fakt të çon në hipotezën se prapa tij qëndrojnë interesa oligarkësh pranë PS që mendojnë se me Nanon janë të humbur e që, duke vënë Ramën kryeministër të PS, kërkojnë të mbrojnë interesat e tyre kundër rrezikut të humbjes së privilegjeve me humbjen e PS-së. Apo në hipotezën se një pjesë syresh janë në konflikt me Nanon dhe oligarkët pranë tij, siç është rasti i biznesmenit sot për sot më pranë Ramës, K. Kokëdhima që po akuzohet sot nga ZP për shpërdorime e vjedhje të rënda parash publike – e që edhe ai ka paralajmëruar, se, po qe se e sheh situatën e vendit keq, do të futet vetë në lojën politike? Në të gjitha rastet vështirë ta shohësh fushatën e Ramën jashtë strukturave të oktapodit. Kjo shpejgon pse ai njëherësh u flet njerëzve të thjeshtë se synon të punojë për ta e, në të njëjtën kohë, nuk shënjon armikun kryesor korrupsionin apo ekonominë e paligjshme apo oligarkinë, por dembelizmin dhe, po ashtu, vazhdon të ngulmojë në idenë se nuk kemi ende nevojë të bëjmë projekte të majta apo të djathta. Madje hedh edhe teza të rrezikshme kur fut në rradhët e “dembelëve” jo vetëm Fatos Nanon, por kritikët e sistemit, çka të bën të mendosh se projekti i tij i nxjerrjes nga kriza është një lloj fashizmi teknokratik ku ata që, sipas tij, “punojnë” do të përfaqësojnë interesat e të gjithëve duke u bërë, veç tjerash, edhe kompetentë të pakontrollueshëm, çka, duke patur parasysh oligarkët prapa tij, fare mirë mund të rezultojë një hap më tej në fuqizimin e oktapodit.
Si përfundim
Në këtë kaos apo terr, si ai që i pëlqen ujkut, duket se pak shpresë po kemi që të shkojmë në zgjedhje me një projekt për të prerë këmbët e oktapodit, por më shumë rrezikohemi nga një zhvendosje e këmbëve të tij. E vetmja rrugë sipas meje për ata që duan vërtet të futen në lojë si shpëtimtarë të vërtetë, çka do t’i bënte të hynin në histori si themeluesit e një shteti të vërtetë shqiptar që punon për njerëzit dhe jo për oktapodët e shumllojshëm që e kanë sunduar deri tani këtë vend, do të ishte një projekti i qartë dhe i hapur koalicioni që do të shpallte ndeshjen me oktapodin. E kjo duhet bërë sa nuk është vonë, përndryshe, kur të vijë dita që të përjetojmë shëmbjen e tij do ta shohim edhe veten nën gërmadha si viktima të tij dhe njëherësh bashkëfajtorë me të, ashtu siç na ndodhi më 1991 dhe më 1997.
No comments:
Post a Comment